ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Από την ιστορία των κατοίκων του Γαρδικιού αναφέρομε τα ακόλουθα γεγονότα.
Α. Στην επανάσταση του 1821 πολλοί πολεμιστές από την περιοχή της Μουργκάνας υπηρέτησαν στο λόχο του φημισμένου Κώστα Λαγουμιτζή στην πολιορκία των Αθηνών το 1826. Από το χωριό μας αναφέρεται στον κατάλογο ο Θοδωρής Ρίζου.
B. Κατά την εξέγερση των 16 χωριών της Μουργκάνας εναντίον των Αγάδων της περιοχής των Φιλιατών οι κάτοικοι του Γαρδικιού συνέβαλαν αποφασιστικά στον αγώνα αυτόν διότι ήταν ακατανόητο γι’ αυτούς να γίνουν φορολογούμενοι των καινούργιων αφεντών.
Για τούτο πολλές οικογένειες απεφάσισαν να αυτοεξοριστούν σε άλλο μέρος βορειότερα της περιοχής. Οι γέροντες του χωριού μαζί με τους γέροντες από Βορτόπια και Γλούστα (Κεφαλοχώρι) έκαναν μία περιοδεία στην περιοχή Πωγωνίου και διάλεξαν να δημιουργήσουν το καινούριο χωριό στις πλαγιές ενός βουνού βορειότερα του σημερινού Παρακάλαμου. Προς τούτο έκαναν ενέργειες και η τοποθεσία που επέλεξαν έτυχε της έγκρισης του Αγά των Ιωαννίνων.
Αφού έγιναν όλες αυτές οι διαδικασίες ορίσθηκε σαν ημερομηνία εγκατάλειψης των χωριών το πρωί της 14ης Σεπτεμβρίου του 1866 ανήμερα της γιορτής του Τιμίου Σταυρού με τόπο συγκέντρωσης και αναχώρησης η πλατεία του Αγίου Ιωάννη στην Γλούστα.
Σύμφωνα με την παράδοση, κατά την διάρκεια της νύχτας πολλές οικογένειες το μετάνιωσαν και μόνο περίπου οι μισές συγκεντρώθηκαν στο σημείο της αντάμωσης/αναχώρησης. Το πρωί οι συγκεντρωθέντες για αναχώρηση άφησαν κατάρες στους παραμένοντες για να μη προκόψει το χωριό οι δε παραμένοντες καταράστηκαν τους αναχωρούντες εκεί που θα πάνε Μαύρος τόπος να γίνει. Και γι’αυτό λέγεται ότι το καινούργιο χωριό πήρε το όνομα Μαυρονόρος.
Από τις σημερινές οικογένειες των Μαυρονοριτών βρίσκουμε επίθετα Γαρδικιώτικα όπως Μπάγιας, Τζούλης, Ζώης και άλλα.
Γ. Στις αρχές του 1900 και πριν από την απελευθέρωση μερικοί χωριανοί μας πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς για την Αμερική.
Ο πρώτος ταξειδεύσας Ιωάννης Πανταζόπουλος (Γιαννη Ζήκος) έφτασε μέχρι το κράτος του Παναμά και εργάστηκε στην διάνοιξη της ομώνυμης διώρυγας.
Κατόπιν απολούθησαν ο Χρήστο Ρίζος, ο Βασίλη Ρίζος, ο Γεώργιος Ρίζος, ο Ευάγγελος Τσιμπούκης, ο Κωνσταντίνος Μαλάμης, ο Φίλιππος Μάλλιος , ο Γιάννη Κάτσιος ίσως και άλλοι αλλά δυστυχώς δεν έχομε μαρτυρίες. Την δεκαετίαν του 1950 μετανάστευσαν Ο Μιχαήλ Μάλιος στη Βοστώνη και ο Πέτρος Κωνσταντίνου στην Ιθάκη (Ithaka) της Νέας Υόρκης, και οι οικογένειες του Βασίλη Κωνσταντίνου, Γρηγοίου Κάτσιου και Χρήστου Κωνσταντίνου. Σχεδόν όλοι επέστρεψαν στην πατρίδα πλην της οικογένειες Φίλιπου Μάλιου, Μιχαήλ Μάλιου και Πέτρου Κωνσταντίνου.
Δ. Περί το τέλος της δεκαετίας του 1920 ο τότε Υπουργός Παιδείας Γεώργιος Ανδρ. Παπανδρέου ίδρυσε ανά την Ελλάδα πολλές Γεωργικές σχολές. Μεταξύ αυτών και αυτή της Παραμυθιάς με το οικοτροφείο της Οι πρώτοι αποφοιτήσαντες ήταν το 1933. Πρώτος εξ΄αυτών υπ΄αυξων αριθμός 1 και με αριθμό πτυχίου Νο 1 ήταν ο εκ
Γαρδικίου Φιλιατών Σπυρίδων Ευαγγ. Καραπάνος με τον βαθμόν διεκρίθην. Λόγω της διακρίσεως έτυχε υποτροφίας για ένα έτος από το αγροτικό Φροντιστήριο των Ιωαννίνων όπου αποφοίτησε το 1934 με επίδοση λίαν καλή. Και τα δύο αυθεντικά πτυχία ως και οι ιδιόχειρες σημειώσεις παράδοσης των μαθημάτων της σχολής σώζονται από τους διαδόχους του.
Ε. Λίγα χρόνια μετά του 1940 θήτευσε στο χωριό ο εκ Κατω Λεσινίτσης Βορείου Ηπείρου Δημοδιδάσκαλος Βασίλειος Μπαράς γνωστός σε όλους από την μεγίστη προσφορά του με το συγγραφικό του έργο για την περιοχή της Μουργκάνας.
ΣΤ. Ο φιλόπατρις ομοχώριός της Κος Απόστολος Αθανασόπουλος συγκαταλέγεται στο πάνθεον των σύγχρονων ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ της Θεσπρωτίας και εν γένει της Ελλάδος αφού με την διαθήκη του την προηγούμενη δεκαετία άφησε την αξιοσημείωτη ακίνητη και κινητή περιουσία του στο Γηροκομείο Φιλιατών. Προς τιμήν του υφίσταται το ευαγές ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΕΙΟΝ ΙΔΡΥΜΑ.
Ζ. Μελανή σελίδα στην ιστορία του ιστορικού χωριού μας αποτελεί το έτος 1958.
Ο τότε Πρόεδρος της Κοινότητας με το συμβούλιό του ενεργούντες αυτοβούλως και αυθαίρετα χωρίς την έγκριση των χωριανών και της Αδελφότητας στην Αθήνα έκαναν ενέργειες και μετονόμασαν το χωριό σε ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ.
Ένα όνομα χωρίς καμία σχέση με την ιστορία του χωριού μας και κατά δεύτερον λόγο εντελώς αταίριαστο αφού η Μητρόπολη του χωριού μας ήταν και είναι η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Μετονόμασαν επίσης τον συνοικισμό Θανάτικα σε Μέλισσα και την Λέκουφα σε Πέραμα. Ευτυχώς πάλι με ενέργειες των καινούργιων αρχών της κοινότητας και με την συνεργασία της Αδελφότητας των χωριανών στην Αθήνα το χωριό μας πήρε ξανά το ιστορικό του όνομα μετά παρέλευση δεκαετίας και πλέον.
Ακόμη και σήμερα επειδή οι ονομασίες αυτές χρησιμοποιούνται στους χάρτες δημιουργούν κομφούζιο ακόμη και σε πλησιοχωρίτες διότι αφ’ ενός καμία σχέση έχουν με το χωριό μας αφ’ εταίρου δε, δεν χρησιμοποιούνται από τους ίδιους τους ολιγοστούς κατοίκους.
Όλες αυτές οι ενέργειες ακόμη έχουν κακό αντίκτυπο διότι πολλοί από τους εκδιδόμενους χάρτες χρησιμοποιούν εκ λάθους αυτά τα ονόματα αφού σχεδόν όλοι αντιγράφοντε από παλαιούς χάρτες, με αποτέλεσμα να δημιουργούν σύγχυση.
Η. Σταθμός στην ιστορία του χωριού της είναι η ανοικοδόμηση της κεντρικής εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής. Το 1971 με πρόεδρο της επιτροπής τον Κωνσταντίνο Δημ. Κωνσταντίνου με εράνους ανά την Ελλάδα και τον κόσμο ηγέρθη ο περικαλλής Ναός από παραδοσιακούς μαστόρους με σκαλιστή πέτρα Κληματιάς Ιωαννίνων που είναι το μοναδικό κόσμημα για το χωριό μας.
